Vierde Wereldvrouwenconferentie


D. Geweld jegens vrouwen

112. Geweld jegens vrouwen vormt een belemmering voor verwezenlijking van de doelstellingen van gelijkheid, ontwikkeling en vrede. Geweld jegens vrouwen betekent zowel een schending van als een inbreuk op of het teniet doen van het genot van mensenrechten en fundamentele vrijheden. Het feit dat deze rechten en vrijheden al sinds jaar en dag niet worden beschermd en bevorderd als het om geweld jegens vrouwen gaat, is een kwestie die alle staten betreft en die dient te worden aangepakt. De kennis omtrent de oorzaken en gevolgen, alsmede het voorkomen hiervan en de maatregelen om het te bestrijden, zijn sinds de Conferentie van Nairobi sterk uitgebreid. In alle samenlevingen worden vrouwen en meisjes in meerdere of mindere mate onderworpen aan lichamelijk, seksueel en psychologisch misbruik, ongeacht inkomensniveau, klasse en cultuur. De zwakke maatschappelijke en economische positie van vrouwen kan zowel een oorzaak als een gevolg van geweld jegens vrouwen zijn.

113. Onder "geweld jegens vrouwen" wordt verstaan elke daad van geweld op basis van gender, die resulteert of kan resulteren in lichamelijke, seksuele of psychologische schade aan of lijden van vrouwen, met inbegrip van de dreiging met dergelijke gewelddaden, dwang of willekeurige vrijheidsberoving, ongeacht of dit plaatsvindt in het openbaar of in de privé-sfeer. Tot geweld jegens vrouwen worden dan ook o.a. de volgende daden gerekend:

  1. Lichamelijk, seksueel en psychologisch geweld binnen het gezin, met inbegrip van mishandeling, seksueel misbruik van meisjes in het gezin, geweld in verband met de bruidsschat, verkrachting binnen het huwelijk, verminking van het vrouwelijk geslachtsorgaan en andere traditionele gebruiken die schadelijk zijn voor vrouwen, buitenechtelijk geweld en geweld in samenhang met uitbuiting;
  2. Lichamelijk, seksueel en psychologisch geweld binnen de samenleving in het algemeen, waaronder verkrachting, seksueel misbruik, seksuele intimiteiten en intimidatie op het werk, in onderwijsinstellingen en elders, vrouwenhandel en gedwongen prostitutie;
  3. Lichamelijk, seksueel en psychologisch geweld, gepleegd of gedoogd door de staat, waar dit ook plaatsvindt.

114. Andere gewelddaden jegens vrouwen zijn o.a.: schending van de mensenrechten van vrouwen in omstandigheden van gewapende conflicten, in het bijzonder moord, stelselmatige verkrachting, seksuele slavernij.

115. Gewelddaden jegens vrouwen omvatten tevens gedwongen sterilisatie en gedwongen abortus, gedwongen gebruik van anti-conceptiemiddelen, het doden van meisjesbaby’s en geslachtskeuze voor de geboorte.

116. Sommige groepen vrouwen, zoals vrouwen die behoren tot minderheidsgroepen, inheemse vrouwen, vluchtelingen, vrouwelijke migranten, inclusief vrouwelijke migrerende werknemers, vrouwen die in armoede leven in plattelandsgemeenschappen of afgelegen streken, ontheemde vrouwen, vrouwen in instellingen of in gevangenschap, meisjes, vrouwen met een handicap, oudere vrouwen, ontheemde vrouwen, gerepatrieerde vrouwen, vrouwen die in armoede leven en vrouwen die zich bevinden in omstandigheden van een gewapend conflict, buitenlandse bezetting, aanvalsoorlogen, burgeroorlogen, terrorisme, inclusief gijzeling, zijn ook buitengewoon kwetsbaar voor geweld.

117. Daden van geweld of bedreiging hiermee - ongeacht of zij binnenshuis of in de samenleving plaatsvinden ofwel worden gepleegd of gedoogd door de staat - impliceren angst en onzekerheid in het leven van vrouwen en staan de verwezenlijking van gelijkheid, ontwikkeling en vrede in de weg. De angst voor geweld, inclusief intimidatie, vormt een permanente belemmering voor de mobiliteit van vrouwen en beperkt hun toegang tot hulpbronnen en fundamentele activiteiten. Geweld jegens vrouwen brengt hoge sociale en economische kosten en kosten voor gezondheidszorg voor de individu en de samenleving met zich mee. Geweld jegens vrouwen is één van de cruciale sociale mechanismen waardoor vrouwen worden gedwongen in een ondergeschikte positie ten opzichte van mannen. In vele gevallen komt geweld jegens vrouwen en meisjes voor in het gezin of in het huis, waar geweld vaak wordt getolereerd. Verwaarlozing, lichamelijk en seksueel misbruik en verkrachting van meisjes en vrouwen door familieleden of andere leden van het huishouden, alsmede echtelijk of buitenechtelijk misbruik worden vaak niet gemeld en zijn dus moeilijk te achterhalen. Ook wanneer van dergelijk geweld wel melding wordt gemaakt, worden de slachtoffers vaak niet beschermd en de daders niet gestraft.

118. Geweld jegens vrouwen is een uiting van de van oudsher bestaande ongelijke machtsverhoudingen tussen mannen en vrouwen, die hebben geleid tot overheersing en discriminatie van vrouwen door mannen en die de werkelijke verbetering van de positie van vrouwen belemmeren. Levenslang geweld jegens vrouwen is in hoofdzaak terug te voeren tot culturele patronen, en wel in het bijzonder tot de schadelijke gevolgen van bepaalde tradities of gebruiken en alle daden van extremisme, verband houdende met ras, sekse, taal of godsdienst die de achtergestelde positie van vrouwen in het gezin, op de werkplek, binnen de gemeenschap en de maatschappij als geheel, in stand houden; het gebrek aan toegang van vrouwen tot juridische informatie, steun of bescherming; het ontbreken van wetten, die geweld jegens vrouwen daadwerkelijk verbieden, het niet hervormen van bestaande wetten; ontoereikende inspanningen van de zijde van de overheden om bewustwording te bevorderen en bestaande wetten uit te voeren en het ontbreken van educatieve en andere middelen om de oorzaken en gevolgen van geweld aan te pakken. Beelden in de media van geweld jegens vrouwen, in het bijzonder beelden die verkrachting of seksuele slavernij laten zien, dan wel vrouwen en meisjes tonen als lustobject, met inbegrip van pornografie, dragen ertoe bij dat dergelijk geweld blijft voortduren, waarmee de samenleving als geheel, en kinderen en jongeren in het bijzonder, nadelig worden beïnvloed.

119. Het is noodzakelijk en haalbaar een holistische en multidisciplinaire benadering te ontwikkelen om te werken aan gezinnen, samenlevingen en staten, waarin geen geweld jegens vrouwen voorkomt. Gelijkheid, partnerschap tussen vrouwen en mannen en eerbied voor de menselijke waardigheid moeten doorwerken in alle fasen van het socialiseringsproces. Onderwijsstelsels dienen zelfrespect, onderling respect en samenwerking tussen vrouwen en mannen te bevorderen.

120. Door het ontbreken van adequate, naar sekse uitgesplitste gegevens en statistieken over het vóórkomen van geweld, worden de opstelling van programma’s en het toezicht op veranderingen bemoeilijkt. Ontbreken of tekortschieten van documentatie en onderzoek op het gebied van geweld in de huiselijke sfeer, seksuele intimidatie en geweld jegens vrouwen en meisjes in besloten kring, in het openbaar, en ook op de werkplek, belemmeren de inspanningen om specifieke strategieën te ontwerpen die hier iets aan doen. De ervaringen in een aantal landen wijzen uit dat vrouwen en mannen kunnen worden gemobiliseerd om geweld in al zijn vormen te overwinnen en dat effectieve overheidsmaatregelen kunnen worden getroffen om zowel de oorzaken, als de gevolgen van geweld aan te pakken. Mannengroeperingen die zich inzetten tegen geweld jegens de andere sekse zijn noodzakelijke bondgenoten om veranderingen door te voeren.

121. Vrouwen kunnen kwetsbaar zijn voor geweld dat wordt gepleegd door personen in een gezagspositie, ongeacht of er al dan niet sprake is van een conflict. Door alle functionarissen te scholen in humanitair recht en mensenrechten en plegers van gewelddaden jegens vrouwen te straffen, zou men ertoe kunnen bijdragen dat dergelijk geweld niet plaatsvindt onder verantwoordelijkheid van ambtenaren op wie vrouwen moeten kunnen vertrouwen, met inbegrip van politie, gevangenispersoneel en veiligheidstroepen.

122. Daadwerkelijke afschaffing van handel in vrouwen en meisjes ten behoeve van de seksindustrie is een zaak van grote internationale zorg. De uitvoering van het Verdrag ter bestrijding van handel in personen en van de exploitatie van prostitutie door anderen, 1949, [20], alsmede andere relevante documenten, dient te worden geëvalueerd en aangescherpt. Het gebruik van vrouwen in internationale prostitutie- en handelsnetwerken, is een kernactiviteit van de internationale georganiseerde misdaad geworden. De Speciale Rapporteur van de Commissie voor de rechten van de mens inzake geweld jegens vrouwen, die een onderzoek heeft ingesteld naar deze daden als extra oorzaak van de schending van de men-senrechten en fundamentele vrijheden van vrouwen en meisjes, wordt uitgenodigd om, binnen haar mandaat en met de grootste spoed, aandacht te schenken aan de problematiek van internationale handel ten behoeve van de seksindustrie, alsmede aan gedwongen prostitutie, verkrachting, seksueel misbruik en sekstoerisme. Vrouwen en meisjes die het slachtoffer zijn van deze internationale handel, lopen meer risico op verder geweld, alsook op ongewenste zwangerschap en seksueel overdraagbare infectieziekten, inclusief HIV/AIDS.

123. Bij het optreden tegen geweld jegens vrouwen moeten regeringen en andere actoren een actief en zichtbaar beleid bevorderen om in alle beleidsmaatregelen en programma’s rekening te houden met beide seksen zodat, alvorens er beslissingen worden genomen, er een analyse kan worden gemaakt van de gevolgen hiervan voor onderscheidenlijk vrouwen en mannen.